Το «αποτυχημένο» Dubai: schadenfreude και μύθοι

Φανταστείτε ότι ένας φτωχός γείτονάς σας, ξαφνικά δηλώνει ότι οι δουλειές του πάνε πολύ καλά και σαν nouveau riche αρχίζει να επιδεικνύει τον πλούτο του: κυκλοφορεί με Ferrari, σας περιγράφει τα σαββατοκυριάκα του με το yaght του, βγαίνει με γνωστά μοντέλα κλπ. Είναι ανθρώπινο ότι όλοι θα ζηλέψουμε, είναι ανθρώπινο ότι θα περιμένουμε να πέσει έξω η δουλειά του για να χαρούμε. Όλοι μας γνωρίζουμε αυτήν την πλευρά της ανθρώπινης φύσης και γιαυτό είμαστε προσεκτικοί και αποφεύγουμε την επίδειξη. Σχεδόν όλοι. Το Dubai πάντως, η πόλη των υπερθετικών, σίγουρα όχι.

Ήταν αναμενόμενο λοιπόν ότι με το πρώτο σημάδι αποτυχίας ή οικονομικής δυσκολίας, όλος ο κόσμος θα έπεφτε πάνω του να πανηγυρίσει. Πράγματι, μετά την ανακοίνωση για αναβολή πληρωμής της Dubai World (μιας εταιρείας στενά συνδεδεμένης με το κράτος του Dubai), ένα μπαράζ δημοσιευμάτων ανά την υφήλιο πανηγύριζε για την κατάρρευση του Dubai (ένα δείγμα εδώ). Βεβαίως, από αυτό το παραλήρημα schadenfreude δεν έλειψαν και οι ελληνικές εφημερίδες, που κατάφεραν να συνδυάσουν τα άσχημα νέα με την συνήθη αντικαπιταλιστική ρητορική τους (εδώ).

Αξίζει όμως να εξετάσουμε αντικειμενικότερα την κατάσταση για να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα περί μοντέλων ανάπτυξης, διακύμανσεις των αγορών και τον ρόλο του εθνικού οράματος.

Ένας πρώτος μύθος λοιπόν είναι ότι η ανάπτυξη του Dubai βασίστηκε σε πετρελαιο-κεφάλαια, είτε δικά του, είτε του Abu-Dhabi. Αυτό είναι λάθος. Το Dubai δεν έχει στάλα πετρέλαιο και ακριβώς για αυτό αναγκάστηκε να παίξει έξυπνα και να στηρίξει την ανάπτυξη του σε παραγωγικές δραστηριότητες. Επίσης, όχι μόνο είναι γνωστός ο ανταγωνισμός μεταξύ της πλούσιας πρωτεύουσας Abu-Dhabi και του ανερχόμενου Dubai, όχι μόνο το Abu Dhabi σταμάτησε να δίνει οικονομική βοήθεια από το 2002, αλλά είναι ακριβώς η άρνηση του Abu Dhabi να παρέχει ρευστότητα αυτήν την δύσκολη περίοδο που οδήγησε το Dubai World στην αναβολή των πληρωμών.

Ένας δεύτερο μύθος είναι ότι το Dubai απέτυχε. Όλα ήταν ψεύτικα, δεν είχαν οικονομική βάση και τώρα το Dubai θα καταλήξει πόλη φάντασμα. Λάθος, λάθος και λάθος. Το περίφημο ski slope «μέσα στην έρημο», δεν φτιάχτηκε για κατανάλωση των εμίρηδων, αλλά είναι o μαγνήτης (anchor) του πολύ επιτυχημένου Mall of Emirates. Σαν business idea, είναι πολύ επιτυχημένο. Το “Palm Island”, άλλο εικονικό κομμάτι του τοπίου, είναι εξίσου επιτυχημένο (παρά τις όποιες μηχανολογικες δυσκολίες), στεγάζει το Atlantis Hotel, φέρνει εκατοντάδες χιλιάδες τουρισμό στην πόλη και έχει εμπνεύσει παρόμοια projects, που κάποια στιγμή θα πραγματοποιηθούν. Σχετικά με την «οικονομική κατάρρευση», όπως βλέπουμε και στο σχετικό διάγραμμα, το Dubai τα τελευταία χρόνια έχει ανέβει τόσο πολύ που ακόμα και μία ακραία πτώση 10% του ΑΕΠ το 2009, είναι ένας απλώς λόξυγγας στην πορεία προς τα πάνω. Σίγουρα, έχει αφήσει πολύ πιο πίσω την, «προσεκτική» Ελλάδα μας και τον OECD.

Επίσης, κάποιοι κατηγορούν το Dubai για τους χαμηλούς μισθούς των εργατών στις οικοδομές, λες και δεν είναι οι ίδιοι οι εργάτες που προτιμάνε να δουλέψουν στο Dubai παρά να λιμοκτονήσουν στις πατρίδες τους. Οι ίδιοι επικριτές, συγκρίνουν το Dubai με τα πολιτικά συστήματα της Δύσης για να το κατηγορήσουν σαν αυταρχικό καθεστώς. Ξεχνάνε όμως ότι το Dubai είναι ότι πιο φιλελεύθερο στον αραβικό κόσμο και με την προόδο του οδηγεί την αναγέννηση στην περιοχή. Τέλος, η libertarian πλευρά ενώ υποστηρίζει τον μηδενικό φορολογικό συντελεστή και τις ελεύθερες οικονομικές ζώνες, καταλογίζει στο Dubai ότι πολλές δημόσιες επιχειρήσεις που παρεμβαίνουν στην οικονομία. Εγώ θα έλεγα ότι τέτοιες δημόσιες επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται σε όλα τα επίπεδα μεταξύ τους και έχουν οδηγήσει σε τέτοια ανάπτυξη, μακάρι να τις είχαμε στην Ελλάδα.

Δεν υποστηρίζω ότι όλα είναι τέλεια στο Dubai. Υπάρχουν ακόμα προβλήματα διαφάνειας, η δημοκρατία έχει ακόμα να κάνει πολλά βήματα και διάφορα άλλα. Παρόλαυτα, το Dubai παραμένει ότι καλύτερο έχει αυτήν την στιγμή ο αραβικός κόσμος. Ο συνδυασμός εθνικού οράματος, όρεξης για ρίσκο και πίστης στις αγορές κυριολεκτικά μπορεί να μετατρέψει την έρημο σε καπιταλιστικό παράδεισο.

Γίναμε Ιρλανδία!

2001: Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης δηλώνει: "Δεν θα γίνουμε Ιρλανδία!". H Ιρλανδία με την απελευθέρωση της αγοράς της στα 90s είχε πιάσει ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κοντά στο 9% . Για κάποιο λόγο αυτή η Ιρλανδία δεν άρεσε στον Κ. Σημίτη και η Ελλάδα παρέμεινε στους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τροφοδοτούμενους σε μέγαλο βαθμό από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.

2009: Η Ιρλανδία με την απελευθερωμένη αγορά και την υψηλή ανάπτυξη έχει και μεγαλύτερη έκθεση (high beta) στην παγκόσμια οικονομία. Αφού διπλασίασε το ΑΕΠ της σε λιγότερο από μία δεκαετία, η Ιρλανδία περνάει μία μεγάλη, αλλά μάλλον σύντομη, κρίση. Ο μεγαλύτερος επενδυτικός κίνδυνος φαίνεται και στο 10-ετές ιρλανδικό government bond που έχει 4.686% rate (1). Για σύγκριση, η Γερμανία έχει 3.244%.

Από την άλλη, η Ελλάδα που ποτέ δεν απελευθέρωσε τις αγορές της όπως η Ιρλανδία, τουλάχιστον τώρα πρέπει να έχει περισσότερη ασφάλεια, σωστά; Λάθος. Το ελληνικό government bond έχει από τα υψηλότερα rates στο Eurozone, i.e. 4.469%. Δηλαδή, είμαστε Ιρλανδία, αλλά μόνο στις στραβές και στο downside. Ίδιο ρίσκο, χαμηλότερη απόδοση. Μάλιστα.

Παρεπιπτόντως, ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην Καθημερινή για την κατάσταση των δημοσιονομικών μας, εδώ.

(1) Για το data point από το Bloomberg ευχαριστώ τον φίλο Elef Haim Mordehai

Αποτυχημένος τεμπέλης

Ξεκίνησε έχοντας ένα όνομα που του δίνει head-start στον πολιτικό στίβο. Είναι ευφυής, δεν έχει προβλήματα τύπου «W.» Έχει την οικονομική άνεση και την πολυτέλεια να μην χρείαζεται να δουλέψει για βιοποριστικούς λόγους. Οποιοσδήποτε αξιοπρεπής έλληνας με αυτά τα εφόδια και με σεβασμό στην ιστορία της χώρας του, στην οικογένεια του και στον εαυτό του, θα έβαζε τον πήχυ ψηλά. Ακαδημαϊκά, θα κοίταζε να πάει να σπουδάσει κάτι challenging σε ένα top πανεπιστήμιο. Επαγγελματικά, θα πίεζε τον εαυτό του να δουλέψει και να καταξιωθεί σε top εταιρίες στο εξωτερικό ή και στο εσωτερικό ώστε να αποκτήσει ικανότητες που θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει μετά για να διοικήσει την χώρα. Τι έκανε ο Κ. Καραμανλής; Πήγε σε ένα καλό, αλλά second tier σχολείο στις ΗΠΑ να σπουδάσει, εμ, ιστορία. Μετά γύρισε πίσω, κάνοντας, εμ, τίποτα. Σχεδόν τίποτα δηλαδή, γιατί εξελέγη και στην ΟΝΝΕΔ...

Τέλως πάντων αυτόν τον άνθρωπο, τον εμπιστεύεται το κόμμα του και η κοινωνία και χωρίς πολλά-πολλά, τον βάζει σε νεαρή ηλικία στο ανώτατο εκτελεστικό αξίωμα, το προωθυπουργικό. Στο κάτω-κάτω, έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ, γεγονός που του έχει δώσει έκθεση σε ένα διαφορετικό σύστημα και σε σύγχρονες φιλελεύθερες ιδέες. Όταν εκλέγεται, το κλίμα είναι ευνοϊκό: η αντιπολίτευση παραπαίει με έναν μη-χαρισματικό ηγέτη, ο λαός επιζητά μεταρρυθμίσεις και η κυβέρνηση έχει μεγάλη κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Και τι κάνει; τίποτα. Ωραία λόγια για σεμνότητες, δηλώσεις για την ανάγκη τομών, αλλά στην πράξη, ΤΙΠΟΤΑ. Και μετά από τρία χρόνια, ζητά επανεκλογή από τον λαό γιατι η οικονομία είναι σε κρίσιμη κατάσταση και πρέπει να πάρει έγκριση από τον λαό για μεταρρυθμίσεις. Την παίρνει την έγκριση. Και τι κάνει; ΤΙΠΟΤΑ. Οι κρατικές δαπάνες αυξάνονται με ρυθμούς Ανδρέα, η ακροαριστερά αλωνίζει, και ο πρωθυπουργός δηλώνει κουρασμένος. Και μετά από δύο χρόνια ζητάει πάλι εκλογές, γιατι η οικονομία έιναι σε κρίσιμη κατάσταση και πρέπει να πάρει έγκριση από τον λαό για μεταρρυθμίσεις.

Προσωπικά δεν έχω ξαναδεί περισσότερο αποτυχημένο τεμπέλη. Ντροπή για την οικογένεια του και το κόμμα του. Κρίμα για την Ελλάδα.

Εξέγερση για ελευθερία και άλλα παραμύθια του Xinjiang

Υπάρχει μια εθνότητα στην Κίνα η οποία υφίσταται διακρίσεις συστηματικές και θεσμοποιημένες. Το βαθμολογικό όριο στις εισαγωγικές εξετάσεις πανεπιστημίου για αυτήν την εθνότητα είναι επίσημα πολύ υψηλότερο από το όριο για όλες τις άλλες. Στην αγορά εργασίας, το κράτος με επίσημη πολιτική του δίνει προτεραιότητα για δουλειά σε όλες τις άλλες μειονότητες. Ακόμα χειρότερα, το κράτος απαγορεύει μόνο στις οικογένειες αυτής της εθνότητας να έχουν περισσότερα από ένα (1) παιδιά με επίσημο σκοπό την πλυθησμιακή συρρίκνωση της συγκεκριμένης εθνότητας. Αυτή η εθνότητα δεν είναι οι Θιβετιανοί, ούτε οι Uyghur (ανατολικοτουρκεστανοί) του Xinjiang. Είναι οι Χαν, η μεγαλύτερη εθνότητα στην Κίνα που υφίστανται αυτές τις διακρίσεις.

Στα δυτικά media βέβαια δεν θα βρει κανείς πολύ συμπόνοια για αυτούς. Το οργανωμένο πογκρόμ εναντίον τους στην Λάσα πέρσι κατά την διάρκεια του οποίου για μέρες (ενώ η αστυνομία ήταν απούσα) οι Θιβετανοί σκοτώνανε Χαν, ερμηνεύτηκε σαν εξέγερση των Θιβετανών στην καταπίεση του Πεκίνου. Τα επεισόδια στο Xinjiang (τα οποία ξεκίνησαν όταν Uyghur εργάτες βιάσανε δύο Χαν στο Guangdong) που στην Δύση παρουσιάστηκαν σαν εξέγερση για περισσότερες ελευθερίες, στην πραγματικότητα ήτανε το αντίθετο. Οι ντόπιοι θέλανε περιορισμό ατην ελεύθερη μετακίνηση των Χαν στην περιοχή τους.

Τώρα, οποιοσδήποτε έχει σχέση με την περιοχή, ξέρει ότι οι Χαν είχανε και έχουνε τα ίδια προβλήματα στην Ταϊλάνδη, στην Ινδονησία, στις Φιλιππίνες, στο Βιετνάμ κλπ. Ο λόγος είναι απλούστατα ότι οι Χαν είναι πιο επιτυχημένοι. Είναι “business savvy”, όπου πηγαίνουνε δουλεύουνε σκληρά, δημιουργούνε οικονομική δραστηριότητα και γιαυτό είναι πάντα πλουσιότεροι από τούς ντόπιους. Οι Χαν είναι κάτι σαν τους εβραίους της Ασίας. Είναι έξυπνοι και επιτυχημένοι και γιαυτό οι ντόπιοι τους χθονούν και κάθε τόσο τους επιτίθενται.

Είναι γεγονός ότι σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις ιστορικές εποχές, υπήρχαν/υπάρχουν διαφορές στην απόδοση και επιτυχία μεταξύ των εθνών και πολλές φορές αυτές οι διαφορές οφείλονται σε εγγενείς (κυρίως πολιστικούς) παράγοντες. Αυτή η απλή αλήθεια είναι βέβαια too much στην Ελλάδα για τους εγχώριους «κοσμοπολίτες» και την κυρίαρχη αριστερογενή διανόηση κατά την οποία οποιαδήποτε υπόνοια ότι η εθνική κουλτούρα και πατριωτισμός (α λα corporate culture) μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα, είναι του Καρατζαφέρη και καταδικαστέα στο πυρ το εξώτερον. Μάλιστα.

Πραγματικά θα είναι ενδιαφέρουσα η κρίση του ιστορικού του μέλλοντος, για το που έκανε την μεγαλύτερη ζημιά η αριστερά στην Ελλάδα. Είναι στην οικονομία με τα σοσιαλιστικά πειράματα ή στον πολιτισμό με την στιγματισμό οποιασδήποτε εθνικής υπερηφάνιας/οράματος;

Krugman runs rampant

What is Krugman smoking?  And if it makes him so high, why he doesn't share?

I followed a bit of the public debate he had recently with Niall Ferguson of the FT regarding the inflationary pressures of the gargantuan fiscal deficit in US.  Here is the story: Ferguson, along with several economists, believes that the inflationary risk of the recent fiscal expansion is very high.  Krugman on the other hand, seems to believe that we are in a typical Keynesian "liquidity trap" where deflation and not inflation is the actual danger (1). It is not uncommon for economists to disagree, in that case however, the importance of this argument lies on its political implications.  Krugman as a raving tax-and-spend liberal clearly thinks that this is an once in a lifetime opportunity for a fundamental expansion of the US government and no inflationary concerns should bother us.  His attitude is fair enough and consistent with his ideology.  It is ridiculous however,  to actually blame the economists that disagree as politically motivated!

His latest NYT op-ed with the provocative title "Reagan did it" is even more ridiculous.  Here he puts the blame of the recent crash on Reagan (seriously) and his policy 25 years ago to partially  deregulate a minor segment of the financial sector.  Honestly, while I was reading the piece, I was certain that Krugman was actually ironic and making fun of people that are looking for culprits from the past to explain the crisis.  But I finished his op-ed, and I realized that Krugman actually meant it, Reagan did it, he is the culprit of the crisis.  I am no Nobel economist, but for me the culprits behind the recent collapse are clear:  The US government that made it illegal to have different mortgage approval rates for different minorities (when some of them are actually poorer) and that subsidized to death the mortgage market.  China's huge surplus that financed US debt.  Securitization that made possible the transfer of risk from these loans.  And the monopoly of the rating agencies that made them so incompetent in warning investors about these securitized loans.  We can discuss all the above and their relevant importance, but Reagan?  Then why not Adam Smith as well, he promoted free markets, didn't he?

(1) Judging by the recent rise of the yields on 10-year US treasuries (that are generally seen as benchmarks for long-term interest rates), it seems that Krugman is wrong.  

Kill the zombies

Με μια πρώτη ματιά το καινούριο πλάνο του Geithner (Public Private Partnership Investment Program - PPIP) είναι καλό. Είναι φιλικό στην αγορά, χρησιμοποιεί τον ιδιωτικό τομέα για να καθορίσει την αξία των τοξικών assets και προχωρημένη financial technology με πολύ leverage για να μεγιστοποιήσει τα όποια κεφάλαια βάλει το US Treasury. Οι αγορές το υποδέχτηκαν πανηγυρικά, ο S&P 500 ανέβηκε 7.1% την ίδια μέρα.
Δυστυχώς όμως, devil is in the details. Τα προβλήματα με το PPIP είναι πολλά και δείχνουν ότι η λύση της χρεωκοπίας για τις τράπεζες γίνεται όλο και περισσότερο ελκυστική.
Καταρχάς, με την προτεινόμενη financing structure για την αγορά των bad loans το δημόσιο κάνει ένα μεγάλο δώρο στους ιδιώτες επενδύτες (εξ’ού και η άνοδος του S&P). Συγκεκριμένα, για κάθε pool of bad loans που θα δίνεται σε πλειστηριασμό, το US Treasury θα βάζει το debt για την αγορά με 6:1 leverage και το υπόλοιπο equity κομμάτι θα μοιράζεται 50-50 με τον επενδυτή. Με άλλα λόγια, ο επενδυτής που θα βάζει 8%, θα έχει το ίδιο upside με το δημόσιο το οποίο θα βάζει (και ρισκάρει να χάσει) το 92%. Ωραίο dealακι για τον αμερικανό φορολογούμενο…
Ένα άλλο τραγικό λάθος στο πρόγραμμα είναι ο εθελοντικός χαρακτήρας στην συμμετοχή στην δημοπρασία των toxic assets. Δεδομένου ότι ήδη υπάρχουν κρατικές εγγυήσεις πολλών δις, οι τράπεζες θα πουλήσουν μόνο τα assets με προσδωκόμενη αξία υψηλότερη της εγγυημένης από το κράτος, με απλά λόγια τα σκουπίδια θα μείνουν στο balance sheet των τραπεζών. Adverse selection κύριοι...
Στην καλύτερη περίπτωση πάντως, το PPIP θα λύσει μόνο το πρόβλημα της ρευστότητας για τα toxic assets. Αυτό όμως που φαίνεται να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, το undercapitalization των τραπεζών-ζόμπι, μπορεί να λυθεί είτε με πρόσθετα τρις, είτε με κρατικοποίηση των τραπεζών, είτε με το να αφεθούν οι insolvent τράπεζες να χρεωκοπήσουν όπως θα γίνονταν με κάθε άλλη επιχείρηση. Πιστεύω ότι η εγγενής ανικανότητα του κράτους σαν διαχειριστή, οι στρεβλώσεις που προκαλούνται από κάθε κρατική παρέμβαση, η έλλειψη χρημάτων και εξάντληση της υπομονής του αμερικάνου φορολογούμενου, όλα συνηγορούν στην λύση-σοκ της χρεωκοπίας. Η προστασία των πιστωτών των τραπεζών δεν μπορεί να είναι πιο σημαντική από την οικονομική ανάπτυξη μια γενιάς. Και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι έχει υπερτιμηθεί η πιθανότητα καταρεύσης του συστήματος γιατί έχει υποτιμηθεί η ικανότητα της αγοράς να καλύπτει οποιαδήποτε κενά.
Σκοτώστε τα ζομπι πριν μας φάνε...

AIG bonuses: capitalist greed or government intervention?

Federal money to incompetent bankers! I share the outrage about AIG bonuses but I am not sure about the logic of the accompanied analysis and the anti-capitalist conclusions. Everybody seems to blame “capitalist greed” (whatever that means). They are all wrong. The culprit for this unfairness is actually anti-capitalism.

Let’s first give the context: AIG, the gargantuan insurer that wanted (and failed) to become a hedge fund was designated as “too big to fail” by the government and received approximately $170 billion of federal money as a bailout. At the same time, it was revealed that AIG paid $165M (or $218M according to Bloomberg here) to 73 employees from the unit that actually made most of the losses.

The critical question that was not raised by anyone (or at least I did not see it raised) is whether the bonuses were actual contractual obligations of AIG. Let me explain: in the banking industry when a bank hires an employee from another bank, it is a common practice to offer minimum guaranteed bonus at the end of the year. The reasons for these bonuses are first to compensate the employee-to-be-hired for the loss of the expected bonus from his previous employer and second to pay a premium for the risk associated with the job change -especially when the new bank is considered “lower” brand in the market.
In the case that these bonuses were actually contractual obligations as it seems, I cannot see any way that AIG could have not paid. Since the government decided to bail out the company, AIG is not broke and it has to honor its obligations to its employees as it did with its obligations to other banks (Goldman, Deutsche et al. received billions from AIG after the bailout).

Now, imagine a world without government intervention in the markets. Well managed banks would indeed continue paying big (but fair) bonuses to successful employess, BUT at the same time the badly managed AIG would have gone bust and possibly(1) no bonuses would have been paid. Let’s then be clear. The reason that bonuses were paid was not any “capitalist greed” but government intervention in the market. In the USSA (United Socialist States of America) where the government decides to intervene in the markets and randomly save some banks, AIG with its third tier financial products unit is alive, kicking and paying ridiculous bonuses to the people that brought it down. These guys now have 200 million reasons to say out loud: “Long live government intervention!”


(1) Note that even if AIG had gone bust, the bonuses could be paid anyway, as employee compensation is usually considered “senior debt” i.e. first in line for payment after the liquidation of assets.

Atheism as hedonism?

I recently saw some photos of the so-called "atheist buses" in London that carry the first atheist ad: "There's probably no God. Now stop worrying and enjoy your life".

I wonder what were the criteria for selecting this phrase as the slogan of atheism. Correct me if I am wrong, but the message of this slogan is that religious people do have philosophical concerns and philosophical worries, while atheists are a bunch of hedonists that they do not want to worry about philosophical uncertainties. Actually, the main reason to become an atheist according to that slogan is to have fun.

Gross. Sartre, Nietzsche and the rest of the existential movement pantheon will turn in their graves. Someone must remind to these gay dudes that atheism is closer to existentialism than hedonism. The realization that there is no god is a lonely brave act that should lead every individual to a personal existential crisis. The individual then gives a new meaning in his life by redefining his personal values and struggles to work for the well-being of the other lonely souls out there.
If that's a bit too much to ask from the nihilists, how about just not hijacking atheism in the name of hedonism?