Το «αποτυχημένο» Dubai: schadenfreude και μύθοι

Φανταστείτε ότι ένας φτωχός γείτονάς σας, ξαφνικά δηλώνει ότι οι δουλειές του πάνε πολύ καλά και σαν nouveau riche αρχίζει να επιδεικνύει τον πλούτο του: κυκλοφορεί με Ferrari, σας περιγράφει τα σαββατοκυριάκα του με το yaght του, βγαίνει με γνωστά μοντέλα κλπ. Είναι ανθρώπινο ότι όλοι θα ζηλέψουμε, είναι ανθρώπινο ότι θα περιμένουμε να πέσει έξω η δουλειά του για να χαρούμε. Όλοι μας γνωρίζουμε αυτήν την πλευρά της ανθρώπινης φύσης και γιαυτό είμαστε προσεκτικοί και αποφεύγουμε την επίδειξη. Σχεδόν όλοι. Το Dubai πάντως, η πόλη των υπερθετικών, σίγουρα όχι.

Ήταν αναμενόμενο λοιπόν ότι με το πρώτο σημάδι αποτυχίας ή οικονομικής δυσκολίας, όλος ο κόσμος θα έπεφτε πάνω του να πανηγυρίσει. Πράγματι, μετά την ανακοίνωση για αναβολή πληρωμής της Dubai World (μιας εταιρείας στενά συνδεδεμένης με το κράτος του Dubai), ένα μπαράζ δημοσιευμάτων ανά την υφήλιο πανηγύριζε για την κατάρρευση του Dubai (ένα δείγμα εδώ). Βεβαίως, από αυτό το παραλήρημα schadenfreude δεν έλειψαν και οι ελληνικές εφημερίδες, που κατάφεραν να συνδυάσουν τα άσχημα νέα με την συνήθη αντικαπιταλιστική ρητορική τους (εδώ).

Αξίζει όμως να εξετάσουμε αντικειμενικότερα την κατάσταση για να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα περί μοντέλων ανάπτυξης, διακύμανσεις των αγορών και τον ρόλο του εθνικού οράματος.

Ένας πρώτος μύθος λοιπόν είναι ότι η ανάπτυξη του Dubai βασίστηκε σε πετρελαιο-κεφάλαια, είτε δικά του, είτε του Abu-Dhabi. Αυτό είναι λάθος. Το Dubai δεν έχει στάλα πετρέλαιο και ακριβώς για αυτό αναγκάστηκε να παίξει έξυπνα και να στηρίξει την ανάπτυξη του σε παραγωγικές δραστηριότητες. Επίσης, όχι μόνο είναι γνωστός ο ανταγωνισμός μεταξύ της πλούσιας πρωτεύουσας Abu-Dhabi και του ανερχόμενου Dubai, όχι μόνο το Abu Dhabi σταμάτησε να δίνει οικονομική βοήθεια από το 2002, αλλά είναι ακριβώς η άρνηση του Abu Dhabi να παρέχει ρευστότητα αυτήν την δύσκολη περίοδο που οδήγησε το Dubai World στην αναβολή των πληρωμών.

Ένας δεύτερο μύθος είναι ότι το Dubai απέτυχε. Όλα ήταν ψεύτικα, δεν είχαν οικονομική βάση και τώρα το Dubai θα καταλήξει πόλη φάντασμα. Λάθος, λάθος και λάθος. Το περίφημο ski slope «μέσα στην έρημο», δεν φτιάχτηκε για κατανάλωση των εμίρηδων, αλλά είναι o μαγνήτης (anchor) του πολύ επιτυχημένου Mall of Emirates. Σαν business idea, είναι πολύ επιτυχημένο. Το “Palm Island”, άλλο εικονικό κομμάτι του τοπίου, είναι εξίσου επιτυχημένο (παρά τις όποιες μηχανολογικες δυσκολίες), στεγάζει το Atlantis Hotel, φέρνει εκατοντάδες χιλιάδες τουρισμό στην πόλη και έχει εμπνεύσει παρόμοια projects, που κάποια στιγμή θα πραγματοποιηθούν. Σχετικά με την «οικονομική κατάρρευση», όπως βλέπουμε και στο σχετικό διάγραμμα, το Dubai τα τελευταία χρόνια έχει ανέβει τόσο πολύ που ακόμα και μία ακραία πτώση 10% του ΑΕΠ το 2009, είναι ένας απλώς λόξυγγας στην πορεία προς τα πάνω. Σίγουρα, έχει αφήσει πολύ πιο πίσω την, «προσεκτική» Ελλάδα μας και τον OECD.

Επίσης, κάποιοι κατηγορούν το Dubai για τους χαμηλούς μισθούς των εργατών στις οικοδομές, λες και δεν είναι οι ίδιοι οι εργάτες που προτιμάνε να δουλέψουν στο Dubai παρά να λιμοκτονήσουν στις πατρίδες τους. Οι ίδιοι επικριτές, συγκρίνουν το Dubai με τα πολιτικά συστήματα της Δύσης για να το κατηγορήσουν σαν αυταρχικό καθεστώς. Ξεχνάνε όμως ότι το Dubai είναι ότι πιο φιλελεύθερο στον αραβικό κόσμο και με την προόδο του οδηγεί την αναγέννηση στην περιοχή. Τέλος, η libertarian πλευρά ενώ υποστηρίζει τον μηδενικό φορολογικό συντελεστή και τις ελεύθερες οικονομικές ζώνες, καταλογίζει στο Dubai ότι πολλές δημόσιες επιχειρήσεις που παρεμβαίνουν στην οικονομία. Εγώ θα έλεγα ότι τέτοιες δημόσιες επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται σε όλα τα επίπεδα μεταξύ τους και έχουν οδηγήσει σε τέτοια ανάπτυξη, μακάρι να τις είχαμε στην Ελλάδα.

Δεν υποστηρίζω ότι όλα είναι τέλεια στο Dubai. Υπάρχουν ακόμα προβλήματα διαφάνειας, η δημοκρατία έχει ακόμα να κάνει πολλά βήματα και διάφορα άλλα. Παρόλαυτα, το Dubai παραμένει ότι καλύτερο έχει αυτήν την στιγμή ο αραβικός κόσμος. Ο συνδυασμός εθνικού οράματος, όρεξης για ρίσκο και πίστης στις αγορές κυριολεκτικά μπορεί να μετατρέψει την έρημο σε καπιταλιστικό παράδεισο.